SEÇİLMİŞ YAZILAR

Kişiliğe Yönelik Merak Edilenler

Baltaş Grubu Ar-Ge Birimi

Yaklaşık 8 yıldır, kişilik ve kişiliğin iş / özel hayata etkileri ile ilgili çalışmalar yapıyoruz. Gerek bireysel gerekse toplu yapılan bu çalışmalarda çok sık karşımıza çıkan, herkesin ortak olarak merak ettiği kişiliğe dair sorular bulunmakta. Biz de bu soruları bir araya getirmek istedik.

1. Kişilik ve karakter kavramları aynı mıdır? Arasındaki fark nedir?

Bu soruya cevap vermeden önce her ikisinin de tanımını yapmak gerekir. Kişilik, bireyin iç ve dış çevresiyle kurduğu, diğer bireylerden ayırt edici, tutarlı ve yapılaşmış ilişki biçimidir. Kişilik bireyin karşı taraftan nasıl algılandığıdır yani “diğerlerinin bildiği siz” ve bireyin her günkü davranışlarında gözlemlenebilen somut bir kavramdır. % 50’si genetiktir.

Karakter, kişinin kendisini nasıl algıladığıdır. Bir diğer deyişle “sizin bildiğiniz siz”dir. Bireyin içinde yaşadığı toplumun ve çevrenin değer yargıları ve ahlak kurallarından oluşur. Karakter kişinin neye önem verdiği, neye öncelik verdiğidir. İçinde bulunan sosyal ortam, aileye göre şekillenir.

2. Astroloji ile anlatılan özellikler kişilik özellikleri ile aynı mıdır?

Astrolojide kişilik hakkında yapılan tanımlar ve kullanılan ifadeler birçok insan için geçerli olduğundan, tek tek bireylere uygulandığında o bireylere özelmiş yanılgısını doğurmaktadır. Astrologlar, el falları, kahve falı veya başka biçimlerde fala bakanlar tarafından ortaya koyulan kişilik değerlendirmelerinin kabulünün veya yaygınlığının, yapılan işlemin mistik niteliğinden kaynaklandığı görülür. Astroloji ile kişilik arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak için yapılan uzun yıllar süren (50 yıl) çalışmalarda, her ikisi arasında bir korelasyon olmadığı ortaya çıkmıştır.

Burçlara göre kişilik tanımlarında, kişinin savunmaya geçmesine neden olmayan, kendisini iyi hissedeceği, aslında öyle olup da anlaşılmadığını düşündüğü niyetleri yer almaktadır. Yapılan çalışmalarda niyetler aynı olsa bile kişilik ve onu oluşturan davranışlar kişiyi bircik yapmaktadır.

Bütün bunlara ek olarak bazı kişiler, kişinin görünümünden ve tepkilerinden ustaca ipucu toplamaktadırlar. Böylece, kişilik tanımının küçük bir kısmının şaşırtıcı isabeti, kişinin bütün değerlendirmeyi kabule hazır hale getirmektedir.

3. Güvenirlilik ve geçerlilik nedir? Güvenirlilik olmadan geçerlilik olur mu?

Güvenirlilik ve geçerlilik, testi bilimsel kılan ve ölçülmek isteneni doğru ölçtüğünü kanıtlayan istatistiksel araçlardır. Bilimsel bir testi, genel geçer anketlerden ayıran en önemli özellik testin güvenirliliği ve geçerliliğidir.

Güvenirlik aynı şeyin bağımsız ölçümleri arasındaki kararlıktır. Bireylerin aynı veya değişik zamanlarda teste verdikleri yanıtlardaki tutarlık ya da değişmezliktir. Kişilerin testi farklı durum/zamanlarda almalarında dahi aynı cevabı vermeleridir.

Geçerlilik ise ölçülmesi istenen şeyin başka bir şeyle karşılaştırmadan ölçülebilmesidir. Özetle söylersek, ölçülmek istenen şeyin ölçülmesidir. Bir testin geçerli sayılabilmesinin ilk koşulu o testin güvenilir olmasıdır.

4. Kişilik testlerinin standardizasyonu nasıl yapılır?

Öncelikle testte yer alan maddeler, her iki dili de iyi bilenler ve kullanan beş kişi tarafından çevrilir. Daha sonra bu çevirinin doğru anlaşılmış olduğunun saptanması için 5 farklı kişi tarafından yeniden ana diline çevrilir.

Çevirisi yapılan test her iki dile hakim seçilmiş örneklem grubuna uygulanarak, ortak sonuca ulaşılıp ulaşılmadığına bakılır ve korelasyon katsayıları hesaplanır. Aynı test belirli bir süre sonra tekrar uygulanır. Böylelikle testin güvenirliliği hesaplanmış olur. Bilimsel olarak geçerliliği kanıtlanmış benzer bir testle arasında uyuma bakılır ve geçerliliği hesaplanır.

Kültürel normlarının oluşturulması için değişik yerlerde yaşayan ve o kültürü temsil eden örneklem grubu seçilerek test uygulanır. Alınan puanların, çan eğrisi içerisinde bir yüzdelik dağılım oluşturmasına dikkat edilir. Bu yüzdelik puanlar, kültüre göre kişinin özelliklerinin sayısal hale getirilmesine yardımcı olur. Özetlersek kişilik testi standardize edilirken tamamı istatistiksel yöntemler kullanılır.

5. Yurt dışında kullanılan ve Türkçeye çevrilen testler geçerli midir?

Belli bir kültürde, belli bir dilde geliştirilmiş testler o kültürün insanları tarafından duyulan gereksinim sonucu ortaya çıkmıştır. Bir testin başka bir dile çevrilmesi o testin doğasını değiştir. Dolayısıyla farklı bir dile çevrilmeden önce mutlaka standardizasyon çalışmasının yapılması gerekir.

6. Bir kişilik testi nasıl olmalıdır?

İyi bir kişilik testinde maddelerin gerçekte neyi ölçtüğünün cevaplayıcı tarafından tahmin edilmemesi gerekir. Maddeler açık ve net olmalıdır. Genel durumların tanımından çok özelleşmiş durumları tanımlamalıdır.

7. Kişilik testlerini verilen cevaplar o an içinde bulunulan duygu durumundan etkilenir mi?

Testi cevaplarken kendimizi nasıl hissettiğimiz ve moralimiz davranışlarımızı etkileyebilir. Ancak duygularımızda değişiklik olsa da davranışlarımız değişmeyen bir tutarlılık gösterir. Kişilik testleri bu davranışları ölçmek için bulunmaktadır. Farklı durumlarda kişilik testlerine farklı cevaplar vermeyiz, yaşımızın ve tecrübemizin getirdiği olgunlukla bazı davranışlarımızda değişiklik olsa da bu kişiliğimize çok az yansır.

8. Kişilik testleri yanıltılabilinir mi?

Görüşmelerin niteliği konusunda yapılan çalışmalar, iş görüşmelerinin ilk dakikalarında adayın kendini olduğundan iyi gösterme çabası içinde olunduğunu göstermiştir. Bu çaba kişilik testlerine de yansımaktadır. Kişilik testlerinin ilk yedi sorusu daha çok “olmayı arzu ettiği kişiye” göre cevaplandırılır, ancak süre kısıtı, davranışa odaklanılması vb koşullar kişinin ilk yedi sorudan sonra kontrolun azalmasına ve kendi "özüne dönmesine" yol açar.

Daha önceki soruları cevaplandırırken de belirttiğimiz gibi kişilik testinin bilimsel olması için geçerli ve güvenilir olması gerekmekte. Test bu koşulları sağlayamıyor ve yanıltılabiliyorsa, geçerliliği kalmamış demektir.

Bununla birlikte, aynı zamanda her iş için gerekli olan kişilik özelliği farklı olduğu için verilecek cevapları tahmin etmek mümkün değildir. Özellikle ciddi ve kapsamlı testlerde, olduğundan iyi ya da kötü görünme çabaları, gelişigüzel cevap verme yüzde 85 gibi bir olasılıkla yakalanır.

9. Kişiliğimi değiştirebilir miyim?

Bizim en sık duyduğumuz sorulardan birisi “kişiliğimi değiştirebilir miyim?”dir. Kişilik hayatın ilk beş yılında gelişir ve çok önemli bir bölümü genetiktir. Ergenlik sonrasında taşlar yerli yerine oturur ve kolay kolay değişmez. Değişenler ise davranışlarımızdır. Davranışlarımız, sosyal kabullerimiz ve içinde bulunduğumuz koşullara göre törpülenir ve/ya sivrilir. Onun için kurumsal eğitim çalışmalarında amaç kişiliği değiştirmek değil, davranışı değiştirmek olmalıdır.

  • Makaleyi Paylaş >
© BALTAS 2020 Tüm hakları saklıdır.